Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nin (ASEAN) 43. Zirvesi 5-7 Eylül’de Endonezya’nın başkenti Cakarta’da gerçekleştirilecek.
Üye ülkelerin ekonomik konuları ele alacağı ana zirve kapsamında 26. Çin-ASEAN Zirvesi, Çin, Japonya ve Güney Kore’nin yer aldığı 26. ASEAN+3 Zirvesi, 18. Doğu Asya Zirvesi ve ASEAN Hint-Pasifik Forumu da düzenlenecek. entegrasyon ve bölgesel sorunlar.
Zirvede Myanmar’da yaşanan askeri darbe ve devam eden iç çatışmanın çözülememesinin yarattığı zorluklar, Güney Çin Denizi’ndeki egemenlik anlaşmazlıkları, Çin ile ABD arasında artan rekabet ve nüfuz mücadelesi de zirvenin gündem maddeleri arasında yer alacak. 10 ülkenin liderleri
10-12 Mayıs’ta Washington’da düzenlenen ABD-ASEAN Özel Zirvesi’nde 10 ülkenin cumhurbaşkanını ağırlayan ABD Lideri Joe Biden, 43. ASEAN Zirvesi’ne katılmayacak, onun yerine toplantılarda Washington’u Lider Yardımcısı Kamala Harris temsil edecek. bildirdi.
ABD Lideri, bu hafta sonu Hindistan’da düzenlenecek G20 Zirvesi’nin ardından 10 Eylül’de ASEAN üyesi Vietnam’a resmi bir ziyarette bulunacak.
Çin tarafında ise zirveye Başbakan Li Jiang’ın katılacağı bildirildi. G20 Zirvesi’nde Çin heyetine başkanlık edecek Li Qiang’ın yapacağı görüşmeler, ülkeler arasında egemenlik ihtilaflarına konu olan Güney Çin Denizi’nde “davranış kuralları” konusunda anlaşmaya varılması açısından değerli görülüyor. Pekin ve bazı ASEAN üyeleri.
Myanmar’da çözüm eksikliği endişe kaynağı
Ev sahibi Endonezya’nın Dışişleri Bakanı Retno Marsudi, bugün ASEAN Zirvesi öncesinde üye ülkelerin dışişleri bakanları toplantısında Myanmar’daki çıkmaza ilişkin endişelerini dile getirdi.
Myanmar’da devam eden iç çatışmanın ASEAN’ın sorun çözme yeteneği ve etkinliğini sorgulayacağına işaret eden Marsudi, “ASEAN ancak Myanmar’da barışçıl ve kalıcı bir çözüme ulaşabilirsek tam güçle ilerleyebilir.” söz konusu.
Marsudi, dışişleri bakanları olarak 5 unsurlu barış planını kapsamlı bir şekilde gözden geçireceklerini ve liderlere tartışacakları bir teklif sunacaklarını belirtti.
Myanmar ordusunun 1 Şubat 2021’de Aung San Suu Kyi liderliğindeki Ulusal Demokrasi Birliği (NLD) hükümetini devirerek yönetimi devralmasının ve barışçıl protestoların kanlı şekilde bastırılmasının ardından ASEAN ülkeleri krizin sona erdirilmesine yönelik diplomatik çalışmalara öncülük etti.
Ülkedeki durumun istikrara kavuşturulması için öne sürülen 5 unsurlu planda ASEAN üyeleri, şiddetin derhal durdurulmasını, insani yardım sağlanmasını, taraflar arasında diyalog başlatılmasını, ASEAN özel temsilcisinin arabulucu rolünü üstlenmesini önerdi. ve özel temsilcinin ülkeyi ziyaret ederek tüm taraflarla görüşmesi gerekiyor.
Askeri yönetimin ülkedeki diyalog ve gerilimi azaltma yönünde verdiği sözleri yerine getirmemesi ve siyasi krizi çözmek için atanan ASEAN Özel Temsilcisi Yerevan Yusuf’un devrik lider Suu Kyi ile görüşmesinin engellenmesi nedeniyle sorunu çözme çabaları başarısızlıkla sonuçlandı. gözaltına alınan diğer isimler.
Askeri cuntanın lideri General Min Aung Hlaing, devrik lider Suu Kyi ile müzakerelere başlama sözü verdi ancak daha sonra anlaşmaya uymadı. ASEAN daha sonra askeri liderin zirve toplantılarına katılmasını yasakladı.
Güney Çin Denizi’ndeki sorunlar
Öte yandan, Güney Çin Denizi’nde kıyıdaş ülkeler arasında egemenlik ihtilaflarına konu olan “davranış kuralları” anlaşmasının, üye ülkelerin Çin heyetiyle yapacağı görüşmelerde ele alınması bekleniyor. .
Pekin yönetimi söz konusu anlaşmayı yıl sonuna kadar şekillendirmeyi hedefliyor ancak tartışmalı bölgelerdeki gerginlikler sorunları içinden çıkılamaz hale getiriyor.
Çin Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın 28 Ağustos’ta yayınladığı haritada, Güney Çin Denizi’nde çizilen hatların Malezya, Vietnam ve Filipinler’in kendi karasuları içerisinde hak iddia ettiği ihtilaflı alanları göstermesi, bölge ülkelerinin tepkisine neden olmuştu. Üç ülkenin dışişleri bakanlıkları da haritayı protesto ettiklerini açıkladı.
Çin, ilk kez 1947’de yayınladığı haritayla Güney Çin Denizi’nin yüzde 80’inin üzerinde egemenlik iddiasında bulunuyor. Başta Paracel ve Spratly Adaları olmak üzere bölgedeki adacıklar, resifler, kayalıklar ve deniz barajları üzerindeki egemenlik anlaşmazlıkları, zaman zaman iki ülke arasında temaslara ve gerginliklere yol açıyor. ülkenin donanmaları.
ABD ve bölge ülkeleri, Çin’in ihtilaflı adalarda askeri üsler inşa etmesine ve sivil gemi filolarını uzun vadeli olarak sürdürmesine karşı çıkıyor.
Lahey’deki Daimi Tahkim Mahkemesi (PCA), Filipinler’in başvurusu üzerine 2016 yılında verdiği kararda, Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki tek taraflı egemenlik iddialarının hukuka aykırı olduğuna hükmetmişti.
Çin ile ABD arasındaki rekabet artıyor
ASEAN’ın kurucu üyeleri Endonezya, Malezya, Tayland, Filipinler ve Singapur’un yanı sıra Brunei, Vietnam, Laos, Kamboçya ve Myanmar’ın da aralarında bulunduğu toplam 10 üyesi bulunuyor.
Papua Yeni Gine ve Doğu Timor da örgüte tam üyelik sürecindedir.
Örgütün öncülük ettiği bölgesel entegrasyonun, Güneydoğu Asya’da kalkınma ve refahın ilerlemesi açısından kilit öneme sahip olduğu tüm taraflarca kabul edilmektedir.
Bölgede nüfuz mücadelesi veren ABD ve Çin, Asya-Pasifik bölgesinde “ASEAN’ın merkezileşmesine” desteklerini her fırsatta dile getiriyor.
Ancak iki büyük ülke arasında giderek artan jeostratejik rekabet ve kutuplaşma eğilimi, ASEAN üyelerinde taraf seçimi konusunda endişeye neden oluyor. Bu ve benzeri kaygıların gündemin üst sıralarında yer alması bekleniyor.
